İSTANBUL - Spectrum Hause'nin araştırmasında Yeşil Sol Parti'nin oyunu koruduğu, AKP ve CHP'de düşüş yaşandığı belirtildi. Katılımcıların büyük oranda seçimlerde "birebir iletişim"in en etkili yol olduğunu ve karar süreçlerine daha fazla dahil edilmesini gerektiğini vurguladı.
Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi, "İki Seçim Arası Kürt Seçmen Eğilim Raporu” hazırladı. Saha araştırmasının, Kürt seçmenin 2024 yılında yapılacak yerel seçimlere dair tutumunu ölçmek ve siyasal tercihlerinde etkili olan faktörleri belirlemek için yapıldığı belirtildi. Ağustos’ta bin 351 kişi ile yüz yüze gerçekleştirilen saha çalışmasının Amed, Wan, Mêrdîn, Riha, Colemêrg, Agirî, Semsûr, Êlih, Qers, Şirnex, Mûş, Bedlîs, Erzirom, Çewlig, Sêrt ve Dêrsim'i kapsadığı aktarıldı. Araştırmaya yanıt veren katılımcıların yüzde 57,7’si erkek, yüzde 42,3’ü kadınlardan oluştu.
GENÇ SEÇMEN SONUÇLARDAN MEMNUN DEĞİL
Katılımcılara, 14-28 Mayıs'ta yapılan seçim sonuçlarından memnun olup olmadıkları soruldu. Katılımcıların yüzde 22,6’sının seçim sonuçlarından memnun olduğu; yüzde 57,8’sinin memnun olmayıp ve beklentilerinin karşılanmadığını düşündüğü; yüzde 11,2’sinin kısmen memnun ve bazı beklentilerinin kısmen karşılandığını belirtti.
Katılımcıların eğitim seviyesinin arttıkça seçim sonuçlarından memnuniyetsizliğin arttığına dikkat çekildi. Genç seçmenlerin diğer yaş gruplarından belirgin bir şekilde farklı olarak 14-28 Mayıs seçim sonuçlarından memnun olmadıkları ve beklentilerinin karşılanmadığını ifade ettikleri, orta ve üst yaş gruplarında ise bu eğilimin daha düşük seyrettiğinin görüldüğü aktarıldı.
HER İKİ SEÇMENDEN BİRİ YEŞİL SOL'DA
AKP’ye oy veren seçmenlerin yüzde 72,3’ü 14 Mayıs milletvekili seçimlerine dair soruyu “memnunum, tercih ettiğim parti başarılı oldu” yanıtı verdi. Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’ne (Yeşil Sol Parti) oy veren seçmenlerin yüzde 76,3’ü ve CHP’ye oy veren seçmenin yüzde 77,4’ü “memnun değilim, beklentilerim karşılanmadı” şeklinde yanıt verdi.
Yeşil Sol Partili katılımcıların yüzde 11,3’ü, CHP’li katılımcıların ise yüzde 2,1’i sonuçlardan memnun olduğunu ifade etti.
Katılımcıların genel seçimlerde (14 Mayıs) hangi partiye oy verdiklerine bakıldığında, "Yeşil Sol Parti" seçeneğini tercih eden katılımcı oranı yüzde 51 ile çoğunluğu oluşturdu. Katılımcıların yüzde 21,8'inin AKP’ye; yüzde 14,1'inin CHP’ye oy verdiği belirtildi.
Oy kullanmayanların oranının yüzde 5,8 olduğu aktarıldı.
GENÇLER HANGİ PARTİYİ DESTEKLİYOR?
Yeşil Sol Parti’ye en çok desteği verenlerin yüzde 57,6 oranında üniversite mezunu ve yüzde 63,3 oranında lisansüstü eğitim grubundaki katılımcılar olduğu belirtildi. Araştırmada, Yeşil Sol Parti’nin en çok desteği yüzde 60,2 ile 25-34 yaş aralığından; AKP'nin yüzde 37,3 oranında 45-54 yaş aralığından; CHP'nin ise yüzde 20,5 ile 18-24 yaş aralığından aldığı ifade edildi.
ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
Kürt seçmenlerin politik tercihlerinin belirlenmesinde “parti sadakatinin” seçim davranışını etkileyen en önemli belirleyen olarak ön plana çıktı. Araştırmada, bu oran yüzde 30,9 olarak belirtildi. Kürt seçmenin oy verme davranışında parti sadakati faktörünün belirgin bir şekilde ön plana çıkmasının, Kürt toplumunda ideolojik saiklerle oy verme davranışının mahiyetini göstermesi açısından önemli olduğu vurgulandı.
Genç seçmenlerin daha çok “parti programı ve politikalarını” belirleyici bir faktör olarak ön plana çıkardığı; orta ve üst yaş gruplarında ise bu faktörlerin “parti sadakati” ve “parti lideri” olduğu kaydedildi.
14-28 Mayıs seçimlerinde Kürt seçmenlerin AKP’yi tercih etmelerinde en belirgin faktörün "parti lideri", Yeşil Sol Parti’yi tercih etmelerinde "parti sadakati", CHP’yi tercih etmelerinde ise "parti programı ve politikalarının" ön plana çıktığının görüldüğü ifade edildi.
PARTİLER ARASI OY GEÇİŞLERİ
Araştırma kapsamında 2018 genel seçimlerindeki seçmen tercihlerine yer verildi. Katılımcıların yüzde 51,1’i HDP, yüzde 22,3’ü AKP, yüzde 5’i CHP’ye oy verdiklerini belirtti. 2018 yılında AKP’ye oy veren seçmenlerin yüzde 82,1’inin 2023’te de AKP’ye oy verdiği belirtildi. AKP’nin 2018 seçmenlerinden yüzde 3,7’sinin CHP’ye, yüzde 2,3’ünün Yeşil Sol Parti’ye geçiş yaptıkları belirtti.
2018’de CHP’ye oy veren seçmenlerin yüzde 72,1’i 2023’te de CHP’ye oy verdiğini aktardı. 2018’de HDP’ye oy veren seçmenlerin yüzde 84,9’'unun 2023’te de HDP’ye oy verdiği ifade edildi. Ancak 2018'de HDP'ye oy verdiklerini belirten seçmenlerden yüzde 9,7’sinin 2023’te CHP’ye geçiş yaptıkları ifade edildi.
NEDEN KILIÇDAROĞLU?
Katılımcıların yüzde 68.5'inin 2023 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kemal Kılıçdaroğlu'nu tercih ettiği ve yüzde 23.2'sinin Tayyip Erdoğan'ı tercih ettiği kaydedildi. Katılımcıların cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanma davranışını belirleyen etkenlere de yer verildi. En önemli etken yüzde 49.7 ile "stratejik oy kullandım" olarak belirlendi.
Araştırmada, Erdoğan’ın AKP’li Kürt seçmenler nezdinde daha istikrarlı bir şekilde desteklendiğinin gözlemlendiği, Kılıçdaroğlu’nun Yeşil Sol Parti başta olmak üzere kendi partisi CHP’li seçmenler tarafından da “kendi adayı” olarak tercih edilmediği ifade edildi. Ayrıca Kılıçdaroğlu'nun çoğunlukta stratejik oy kullanımı dolayısıyla desteklendiğinin görüldüğüne işaret edildi.
KÜRT SORUNU VE EKONOMİ
Katılımcıların 2019 yerel seçimlerinde hangi partiye oy vermiş olduklarına bakıldığında HDP'nin yüzde 50.8, AKP’nin yüzde 22.5, CHP’nin yüzde 5.7 oranında desteklendiği, yüzde 11'lik bir kesimin ise "yaşım tutmadığı için oy kullanmadım" yanıtını verdikleri belirtildi.
Önümüzdeki yerel seçimlerde partilerin öncelik vermeleri gereken politikaların neler olması gerektiği sorusu katılımcılara yöneltildi. Katılımcıların yüzde 47.4'ü "istihdam imkânlarının iyileştirilmesi ve ekonomik kalkınmanın önemine" işaret etti. Kürt meselesine odaklanılması ve bu konuda çözüm önerileri sunulması gerektiğini belirtenlerin oranı yüzde 17.3 ile ikinci sırada yer aldı.
EN ETKİLİ YOL: BİREBİR İLETİŞİM
"Yerel seçimlerde partilerin toplumla daha iyi ilişkiler kurması için en öncelikli olarak hangi adımı atması gerektiği düşünüyorsunuz" sorusu araştırma kapsamında sorulan sorulardan oldu.
Katılımcıların yüzde 51.5'i "birebir iletişim kurma yönteminin" en etkili yol olduğunu, yüzde 16.4'ünün "sanal medya ve dijital platformların" etkin bir şekilde kullanılmasının önemini vurgu yaptı. Katılımcıların yüzde 15.9'u, mahalle ve semt toplantılarının düzenlenmesinin seçmenle ilişkileri kuvvetlendireceğini dile getirdi. Katılımcıların yüzde 13.8’i ise miting düzenlemenin önemine işaret etti.
YEREL SEÇİM SORUSU
2024 yerel seçimlerinde Yeşil Sol Parti’nin yüzde 50,6 oranında katılımcıların yarıdan fazlası tarafından tercih edildiği aktarıldı. AKP’nin yüzde 17.2, CHP’nin ise yüzde 7.2 oranında desteklendiği kaydedildi.
HANGİ PARTİ DÜŞÜŞTE
HDP’nin 2018 genel seçimlerindeki yüzde 51,1, 2019 yerel seçimlerindeki yüzde 50,8 ve 2023 genel seçimlerindeki yüzde 51 oy oranlarını koruduğu belirtildi.
AKP’nin son genel seçimler kıyaslandığında oylarının yaklaşık 5 puana yakın bir düşüş eğiliminde olduğunun görüldüğüne yer verildi.
Araştırmaya göre; son genel seçimlerle kıyaslandığında CHP’nin önümüzdeki yerel seçimlerde Kürt seçmenlerden alması muhtemel oyları yaklaşık yarı yarıya düştü. Son genel seçimlerde katılımcıların yüzde 14.2’sinin oyunu almış olan CHP, önümüzdeki seçimlerde katılımcıların yüzde 7.2’sinin desteğini aldığına yer verildi.
Türkiye İşçi Partisi’ni (TİP) yerel seçimlerde destekleyeceklerini belirtenlerin oranı yüzde 1,3'te kaldı.
Raporda, "kararsız", "fikir belirtmeyen", "oy kullanmayı düşünmeyen" ve "cevap vermek istemeyenlerin" oluşturduğu gri alanların varlığının da dikkat çeken bir noktada olduğunun altı çizildi.
YEŞİL SOL OYLARINI KORUYOR
Araştırmada, katılımcıların son genel seçimlerde vermiş oldukları oylar ve önümüzdeki yerel seçimlerde hangi partiye oy vereceklerine yer verildi. Buna göre; AKP seçmeninin yüzde 79.7’si tekrar AKP’ye, Yeşil Sol Parti seçmeninin yüzde 89.3'ü tekrar Yeşil Sol Parti’ye oy verecek. CHP’yi destekleyeceğini belirten HDP’li katılımcıların oranı ise, yüzde 2.5.
CHP seçmeninin yüzde 38.9’u tekrar CHP'ye oy vereceğini; yüzde 19.5'i HDP'yi destekleme eğiliminde, yüzde 24.7’sinin ise kararsız olarak ölçüldüğü belirtildi.
SEÇMEN EĞİLİMİ
Araştırmada, oy kullanmadığını belirten seçmenlerin yüzde 46,2’si, tekrar oy kullanmayı düşünmediğini söyledi. Yüzde 15,4’ünün Yeşil Sol Parti’ye yönelik bir eğilim izlediği ifade edildi. Araştırmada, 2023 seçimleriyle kıyaslandığında HDP’nin 2024 yerel seçimler bağlamında hem oylarını koruduğu hem de özellikle her beş CHP’liden birinin oyunu alma eğiliminde olduğu; AKP’nin oylarının yüzde 80’ini koruduğu ancak seçmeninde kararsız oranının artış gösterdiğine dikkat çekildi. CHP’nin ise son seçimlerle kıyaslandığında seçmenlerinin sadece yüzde 38.9’u tarafından tercih edildiği, CHP’li seçmenlerin yüzde 24.7’si kararsızken, yüzde 19.5’i ise HDP’yi tercih etme eğiliminde olduğu ifade edildi.
NASIL BİR STRATEJİ?
Katılımcılara, “Yerel seçimlerde tercih edeceğiniz partinin hangi stratejiyi en öncelikli olarak uygulaması gerektiğini düşünüyorsunuz” sorusu yöneltildi. Tüm parti seçmenleri için en öncelikli tercih "yerel meselelere odaklanma" olarak öne çıktı.
Yeşil Sol Parti katılımcıları yönünden adayların seçimi için "yerel halkla istişare" yüzde 23,8 oranında stratejinin bir parçası olması gerektiği ifade edildi.
SEÇMEN İTTİFAKLARA NASIL BAKIYOR?
"Yerel seçimlerde partinizin başka bir parti ya da partilerle ittifak kurmasına nasıl bakıyorsunuz" sorusunda AKP seçmeninin, diğer partilerin seçmenlerine göre ittifaklara daha olumlu baktığı tespitine yer verildi. Bu oran ise yüzde 50,2 oldu. Yeşil Sol Parti seçmenleri arasında ittifaklara "olumlu" bakanların oranı yüzde 39.8, "olumsuz" bakanların oranın yüzde 30.5 oldu.
CHP seçmeni ise ittifaklara en olumsuz bakan grup olarak, yüzde 35,3 oran olarak ölçüldü.
ADAY PROFİLİ
Katılımcılara, “yerel seçimlerde şehrinizde belediye başkan adayı olarak nasıl bir profil görmek istersiniz” sorusu yöneltildi. Son genel seçimlerde verilmiş oylara baz alındığında AKP seçmenlerde "Siyasette bilinen, tecrübeli bir isim" seçeneği yüzde 38,7 ile başta geldi. Aynı zamanda "Genç, eğitimli ve yenilikçi bir isim" yüzde 31,4 ve "Sivil toplum kuruluşlarında uzun süre aktif çalışmış bir isim" yüzde 11.1 iel ön plana çıktı. "Dindar bir aday" seçeneği yüzde 4.8 oldu.
Yeşil Sol Parti ve CHP seçmeni için "Genç, eğitimli ve yenilikçi bir isim" önerileri öne çıktı. Bu oran Yeşil Sol Parti seçmeninde yüzde 59,8, CHP seçmenin de yüzde 64,7 oldu. Oy kullanmadığını beyan edenler arasında, "Genç, eğitimli ve yenilikçi bir isim" yüzde 46.2, "Akademik kariyere sahip bir aday" seçeneği yüzde 19.2, "Dindar bir aday" seçeneği yüzde 5.1 ile en yüksek tercih edilen seçenekler oldu.
Cevap vermek istemeyenler arasında en yüksek oran yüzde 56,8 ile "Genç, eğitimli ve yenilikçi bir isim" seçeneği oldu.
SEÇMEN TALEPLERİ
Katılımcılara son olarak “Yerel demokrasinin işlerlik kazanması için neler önerirsiniz” sorusu yöneltildi. Son genel seçimlerdeki oy tercihlerine göre bakıldığında AKP seçmenleri arasında "Yerel halkın öneri ve taleplerinin toplanması" yüzde 43,2 ve "Karar alma süreçlerine daha fazla vatandaşın dâhil edilmesi" yüzde 33,9, seçeneklerinin en yüksek iki oranı aldı. "Yerel Yönetimler Özerklik Şartnamesinin şerhlerinin kaldırılarak kabul edilmesi" önerisi ise en düşük oranı (yüzde 1.8) aldı.
Yeşil Sol Parti seçmenleri arasında "Karar alma süreçlerine daha fazla vatandaşın dâhil edilmesi" yüzde 35,6 ve "Yerel halkın öneri ve taleplerinin toplanması"nın yüzde 39,3 benzer oranlarda önemsendiği, "Kent konseylerinin etkisinin arttırılması"nın (%2.2) ise en düşük ilgiyi gördüğüne yer verildi.
CHP seçmenleri arasında gençlerin ve kadınların temsilinin arttırılmasının oranın yüzde 16,8 diğer partilere kıyasla daha yüksek bir oran aldığı belirtildi. Oy kullanmadığını beyan eden katılımcılar arasında "Karar alma süreçlerine daha fazla vatandaşın dâhil edilmesi" yüzde 39,7 seçeneği en önemli öneri olarak ön plana çıktı.
Cevap vermek istemeyenler arasında ise, "gençlerin ve kadınların temsilinin arttırılması" yüzde 27.0 önerisinin diğer gruplara göre daha yüksek bir oranda ön plana çıktığının izlendiğine yer verildi.
MA / Diren Yurtsever
