Gazeteci Hamza Özkan, bugünkü köşe yazısında "Dünyada Kutlanan Bayramlardan Dayanışma Kültürü" başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Dünyada Ortak Kutlanan Bayram Dayanışmaları
Dünyada yaşayan halklar, sahip oldukları ortak inançlardan doğan bayramları kutlamaktadır. Aynı inançtan olanlar bu bayramları ailece veya topluca kutlarken, farklı inançlara sahip olanlar ise birbirlerinin bayramlarına saygı göstererek kutlama dileklerinde bulunur ve temennilerde bulunur. Bu kutlama gelenekleri, inançlar ve kimlikler arasında dayanışma duygularını geliştirir.
Örneğin, bir Hristiyan'ın bir Müslüman'ın bayramını kutlaması, bir Arap'ın bir Kürd'ün Newroz bayramını kutlaması ya da bir Kürd'ün bir Arap'ın Ramazan ve Kurban Bayramı'nı kutlaması gibi birçok örnek verilebilir. Bu tür kutlamalar, farklı inanç ve kimlikler arasında hoşgörü ve karşılıklı saygıyı pekiştirir.
Bayramlar, sadece dini ritüellerin yerine getirildiği günler değil, aynı zamanda insanların bir araya gelerek ortak değerleri paylaştığı, dayanışma ve kardeşlik duygularının pekiştiği özel günlerdir. Bu nedenle, bayramların kutlanması ve farklı inançlara sahip insanların birbirlerinin bayramlarına gösterdiği saygı, toplumlar arasındaki barış ve hoşgörünün artmasına önemli katkı sağlar.
Dünyada çeşitli inançlara sahip insanların kutladığı birçok bayram ve özel gün vardır. İşte bazı önemli inanç bayramları:
İslamiyet
1. *Ramazan Bayramı (Şeker Bayramı):* Ramazan ayının sonunda kutlanan bayram.
2. *Kurban Bayramı:* Hac ibadetinin tamamlanmasının ardından kutlanan bayram.
Hristiyanlık
1. *Noel (Christmas):* İsa'nın doğumunu kutlamak için 25 Aralık'ta kutlanır.
2. *Paskalya (Easter):* İsa'nın dirilişini kutlamak için bahar mevsiminde kutlanır.
Yahudilik
1. *Pesah (Passover):* Mısır’dan çıkışın anısına kutlanır.
2. *Hanuka (Hanukkah):* Sekiz gün süren ışıklar bayramı.
Hinduizm
1. *Diwali (Dipavali):* Işıklar festivali, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeler.
2. *Holi:* Renkler festivali, baharın gelişini kutlar.
Budizm
1. *Vesak:* Budd…
*Newroz Bayramı*, özellikle Kürtler, İranlılar ve birçok Orta Asya topluluğu tarafından kutlanan, baharın gelişini ve yeni yılın başlangıcını simgeleyen bir bayramdır. İşte Newroz hakkında bazı önemli bilgiler:
Tarih ve Anlamı
- *Tarih:* Newroz, her yıl 21 Mart'ta kutlanır. Bu tarih, kuzey yarımkürede bahar ekinoksuna denk gelir ve gece ile gündüzün eşit olduğu günü işaret eder.
- *Anlamı:* Newroz, "yeni gün" anlamına gelir ve doğanın yeniden doğuşunu, yenilenmeyi ve umutları temsil eder. Aynı zamanda, zulme karşı direnişi ve özgürlüğü de simgeler.
Kutlama Şekilleri
- *Ateş Yakma:* Newroz kutlamalarının en bilinen geleneklerinden biri ateş yakmaktır. İnsanlar, kötülüklerden arınmak ve yeni bir başlangıç yapmak için ateşin üzerinden atlarlar.
- *Dans ve Müzik:* Newroz sırasında halk dansları ve müzik performansları yaygındır. Özellikle halay gibi geleneksel danslar büyük gruplar halinde yapılır.
- *Ziyaretler ve Yemekler:* Aileler ve arkadaşlar bir araya gelerek birbirlerini ziyaret eder ve özel yemekler hazırlarlar. Bu, topluluk bağlarını güçlendirir.
Tarihi ve Kültürel Önemi
- *Mitolojik Kökenler:* Newroz'un kökeni, antik Pers mitolojisine ve Zerdüştîlik inancına dayanır. Efsaneye göre, zalim kral Dehak'ın zulmünden kurtulan Kürt halkı, Kawa adlı bir demircinin liderliğinde Dehak'ı devirmiş ve bu zaferi ateş yakarak kutlamıştır.
- *Kültürel Önemi:* Newroz, Kürtler için kimlik ve kültürel direnişin sembolüdür. Aynı zamanda İran, Azerbaycan, Afganistan ve diğer bazı Orta Asya ülkelerinde de önemli bir bayram olarak kutlanır.
Modern Kutlamalar
- *Resmi Tatil:* İran ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi gibi yerlerde Newroz, resmi tatil olarak kutlanır.
- *Festivaller ve Etkinlikler:* Newroz, büyük şehirlerde ve diaspora topluluklarında festivaller ve çeşitli etkinliklerle kutlanır. Bu etkinliklerde konserler, tiyatro gösterileri ve sanat sergileri de yer alır.
Newroz, çeşitli kültürler ve halklar arasında barışı, dayanışmayı ve umutları simgeleyen önemli bir bayramdır. Bu kutlamalar, insanların köklerine, geleneklerine ve birbirlerine olan bağlılıklarını pekiştirir.
Ezidilerin (Yezidilerin) dini bayramları ve festivalleri, onların zengin ve kendine özgü inanç sistemini yansıtır. İşte Ezidilerin kutladığı önemli bayramlardan bazıları:
Çarşema Sor (Kırmızı Çarşamba)
- *Tarih:* Her yıl Nisan ayının ilk Çarşamba günü kutlanır.
- *Anlamı:* Ezidilerin yeni yılıdır ve baharın gelişini, doğanın uyanışını simgeler. Aynı zamanda, Tanrı'nın dünyayı yarattığına ve Melek Tavus'un yeryüzüne inişine inanılan gündür.
- *Kutlama Şekilleri:* Evler temizlenir, özel yemekler hazırlanır ve çeşitli ritüeller yapılır. İnsanlar, kırmızı renkli yumurtalar boyayarak ve kırmızı kurdeleler takarak bu günü kutlarlar.
Cema Bayramı
- *Tarih:* Ekim ayında, genellikle 6-13 Ekim tarihleri arasında kutlanır.
- *Anlamı:* En önemli Ezidi bayramlarından biridir ve Melek Tavus'a hürmeten yapılır. Bu bayram, Şeyh Adi'nin türbesinin bulunduğu Laleş'te (Lalish) kutlanır.
- *Kutlama Şekilleri:* Binlerce Ezidi, Laleş'e hac ziyareti yapar, dualar eder, mumlar yakar ve kurbanlar sunar. Aynı zamanda toplu yemekler yenir ve dini liderlerin rehberliğinde ibadetler gerçekleştirilir.
Bawa Sor (Kırmızı Baba) Bayramı
- *Tarih:* Baharın başlangıcında, Mart ayında kutlanır.
- *Anlamı:* Melek Tavus'un yer yüzüne inmesi ve iyiliği simgeler.
- *Kutlama Şekilleri:* Ezidiler, kırmızı giysiler giyer ve dualar okurlar. Ayrıca, topluluk içinde dayanışmayı artırmak için yemekler paylaşılır.
Xidir Nebi Bayramı
- *Tarih:* Genellikle Şubat ayında kutlanır.
- *Anlamı:* Hz. Hızır'ın anısına düzenlenen bu bayram, dileklerin ve duaların kabul olacağına inanılan bir zamandır.
- *Kutlama Şekilleri:* İnsanlar, dileklerini yazdıkları kağıtları suya bırakır, kurban keser ve topluca yemek yerler.
Roji Şeyşims
- *Tarih:* Mayıs ayında kutlanır.
- *Anlamı:* Güneş tanrısına adanmış bir bayramdır.
- *Kutlama Şekilleri:* İnsanlar, güneşin doğuşunu izler, dualar eder ve güneşe adaklar sunarlar.
Ava Ezidi
- *Tarih:* Her yıl Ekim ayının ilk haftasında kutlanır.
- *Anlamı:* Su bayramı olarak bilinir ve suyun kutsallığını ve temizliğini simgeler.
- *Kutlama Şekilleri:* İnsanlar, su kenarlarında toplanır, suya girer ve suyun kendilerini arındıracağına inanarak dualar ederler.
Ezidilerin bu bayramları, onların inanç sistemindeki önemli figürleri ve olayları anmak, topluluk bağlarını güçlendirmek ve dini ritüelleri yerine getirmek için önemli fırsatlar sunar. Her bir bayram, Ezidi kültürünün ve inançlarının derin köklerini yansıtır.
Ermeni topluluklarının kutladığı bayramlar, Hristiyan inancına ve Ermeni Apostolik Kilisesi'nin takvimine dayanmaktadır. İşte bazı önemli Ermeni bayramları:
Kutsal Doğuş ve Tanrı’nın Görünmesi (Surp Dznunt)
- *Tarih:* 6 Ocak
- *Anlamı:* İsa Mesih'in doğumu ve vaftiz edilişini kutlar. Ermeni Kilisesi’nde Noel ve Epifani olarak bilinir.
- *Kutlama Şekilleri:* Kiliselerde ayinler düzenlenir, dualar edilir ve kutsal su dağıtılır. Ayrıca, evlerde özel yemekler hazırlanır.
Paskalya (Zatik)
- *Tarih:* Bahar ekinoksunu takip eden ilk dolunaydan sonraki ilk Pazar günü kutlanır.
- *Anlamı:* İsa Mesih'in dirilişini kutlar.
- *Kutlama Şekilleri:* Kiliselerde yapılan ayinlerle kutlanır, özel olarak boyanmış yumurtalar ve paskalya çörekleri hazırlanır. Aileler bir araya gelir ve çeşitli yemekler paylaşır.
Vardavar (Surp Vartanants)
- *Tarih:* Paskalya'dan 14 hafta sonra kutlanır.
- *Anlamı:* İsa Mesih'in dönüşümünü ve Ermeni kilisesi için önemli olan Aziz Vartan Mamigonian ve onun askerlerinin anısını kutlar.
- *Kutlama Şekilleri:* Su savaşı olarak bilinir; insanlar birbirine su dökerek eğlenirler. Aynı zamanda kiliselerde ayinler düzenlenir.
Surp Khach (Kutsal Haç)
- *Tarih:* Eylül ayının ortasında, genellikle 14 Eylül civarında kutlanır.
- *Anlamı:* İsa Mesih'in çarmıha gerildiği haçın bulunmasını anmak için kutlanır.
- *Kutlama Şekilleri:* Kiliselerde haçın kutsanması ve çeşitli dini törenler gerçekleştirilir.
Asdvadzadzin (Meryem Ana’nın Göğe Yükselişi)
- *Tarih:* Ağustos ayında, genellikle 15 Ağustos'ta kutlanır.
- *Anlamı:* Meryem Ana'nın göğe yükselişini anmak için kutlanır.
- *Kutlama Şekilleri:* Kiliselerde özel ayinler düzenlenir, üzümler kutsanır ve aileler arasında paylaşılır.
Tsaghkazard (Palmiye Pazarı)
- *Tarih:* Paskalya'dan bir hafta önce, Pazar günü kutlanır.
- *Anlamı:* İsa Mesih'in Kudüs'e girişini anmak için kutlanır.
- *Kutlama Şekilleri:* Kiliselerde palmiye dalları ve zeytin dalları ile süslenir, ayinler düzenlenir.
Hampartsum (İsa’nın Göğe Yükselişi)
- *Tarih:* Paskalya'dan 40 gün sonra kutlanır.
- *Anlamı:* İsa Mesih'in göğe yükselişini kutlar.
- *Kutlama Şekilleri:* Kiliselerde dualar ve ayinler gerçekleştirilir.
Bu bayramlar, Ermeni halkının kültürel ve dini kimliğinin önemli bir parçasını oluşturur. Ermeni toplulukları, bu bayramlar aracılığıyla inançlarını, geleneklerini ve aile bağlarını güçlendirirler.
Alevilik, İslam'ın bir mezhebi olarak Türkiye ve dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan Aleviler tarafından benimsenmiştir. Alevilerin kendine özgü birçok dini bayram ve özel günü vardır. İşte Alevilerin kutladığı önemli bayramlardan bazıları:
Muharrem Ayı ve Aşure Günü
- *Tarih:* Hicri takvime göre Muharrem ayının ilk on günü boyunca oruç tutulur, onuncu gün ise Aşure Günü'dür.
- *Anlamı:* Kerbela Olayı'nda Hz. Hüseyin ve 72 yoldaşının şehit edilmesi anısına matem orucu tutulur. Aşure Günü, bu yas sürecinin sona ermesini simgeler.
- *Kutlama Şekilleri:* Matem orucu boyunca et yenmez, su içilmez ve eğlencelerden uzak durulur. Aşure Günü'nde aşure pişirilir ve dağıtılır.
Hızır Orucu ve Hızır Günü
- *Tarih:* Şubat ayında üç gün boyunca oruç tutulur, Hızır Günü ise bu oruç döneminin son günü olarak kutlanır.
- *Anlamı:* Hızır’ın, darda kalanların yardımına koştuğuna inanılır ve bu oruç ve kutlama, Hızır'ın anısına yapılır.
- *Kutlama Şekilleri:* Oruç tutulur, dualar edilir ve Hızır'ın bereket getirmesi için adaklar adanır. Hızır Günü’nde ise çeşitli ritüeller gerçekleştirilir ve dilekler tutulur.
Nevruz (Newroz)
- *Tarih:* 21 Mart
- *Anlamı:* Baharın gelişi ve doğanın yeniden canlanışı kutlanır. Aynı zamanda, Hz. Ali'nin doğum günü olarak da anılır.
- *Kutlama Şekilleri:* Ateşler yakılır, dualar edilir ve çeşitli etkinlikler düzenlenir. Topluluklar bir araya gelerek kutlamalar yapar.
Gadir-i Hum Bayramı
- *Tarih:* Hicri takvime göre Zilhicce ayının 18. günü
- *Anlamı:* Hz. Muhammed’in, Veda Haccı dönüşünde Hz. Ali’yi kendisinden sonra ümmetin önderi ilan ettiği gün olarak kabul edilir.
- *Kutlama Şekilleri:* Dualar edilir, mevlitler okunur ve topluluklar bir araya gelerek bu günü kutlar.
Kırklar Cemi
- *Tarih:* Genellikle belirli bir tarih yoktur, ancak yıl boyunca çeşitli zamanlarda düzenlenir.
- *Anlamı:* Hz. Muhammed, Hz. Ali ve diğer önemli İslam figürlerinin anıldığı cem törenleridir.
- *Kutlama Şekilleri:* Cem evlerinde toplanılarak dualar edilir, semah dönülür ve birlikte yemek yenir.
Abdal Musa Anma Törenleri
- *Tarih:* Temmuz ayında
- *Anlamı:* Alevi-Bektaşi geleneğinde önemli bir şahsiyet olan Abdal Musa'nın anıldığı törenlerdir.
- *Kutlama Şekilleri:* Dualar, deyişler ve semah gösterileri yapılır.
Alevilikte bu bayram ve törenler, topluluk bağlarını güçlendirmek, inancı yaşamak ve nesilden nesile aktarmak açısından büyük öneme sahiptir. Bu kutlamalar, Alevi kültürünün ve inanç sisteminin zenginliğini yansıtır.
Müslümanların Kurban Bayramı bugün kutlanacak ve insanlar bu özel günü farklı şekillerde tebrik edecekler. Yüz yüze kutlamalar, telefon aramaları veya sosyal medya üzerinden mesaj gönderimleri gibi birçok yöntem kullanılacak. Ancak ailenizin dışında, toplu bir mesaj sosyal medya hesaplarınızdan paylaşmak, hem zamandan tasarruf sağlar hem de geniş bir kitleye ulaşmanızı sağlar. Hem daha şık hem de daha etkili olabilir.
Mübarek Kurban Bayramı'nı en içten dileklerimizle kutluyoruz. Bu özel günün, tüm dünyada barış, huzur ve hoşgörüye vesile olmasını temenni ediyoruz. Halklar ve inançlar arasında birlik ve beraberliğin pekiştiği, sevgi ve dayanışmanın arttığı bu bayramda, sevdiklerinizle birlikte sağlıklı ve mutlu anlar geçirmenizi dileriz.
Tüm Müslüman aleminin Kurban Bayramı mübarek olsun!
Sevgi ve saygılarımızla,
Hamza Özkan
16/06/2024
